Hipotrofia płodu, inaczej wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu, IUGR (ang. Intrauterine Growth Restriction) to mniejszy rozmiar płodu w odniesieniu do wieku ciąży. Oznacza to, że według wieku ciąży dziecko w łonie matki osiąga mniejsze wymiary niż przewidziane dla tego okresu.
(pixabay.com @ Hipotrofia płodu)
Wyróżnia się dwie postaci hipotrofii: symetryczną (we wczesnej ciąży, pojawiającą się do 20 tygodnia) i asymetryczną (po 20 tygodniu ciąży). Hipotrofia symetryczna charakteryzuje się mniejszymi rozmiarami całego płodu, natomiast hipotrofia asymetryczna to mniejszy obwód brzuszka dziecka, podczas gdy kończyny, główka i reszta tułowiu rozwijają się prawidłowo. Hipotrofia asymetryczna występuje częściej niż symetryczna. Lekarz ginekolog odpowiada nam na trudne pytania dotyczące hipotrofii płodu.
Familie: Co jest główną przyczyną hipotrofii płodu?
Ginekolog Agata Mandes: Niestety nadal w ponad 40% przypadków IUGR nie da się zidentyfikować przyczyny. Można a nawet należy na podstawie wywiadu lekarskiego wyodrębnić grupy ryzyka. Podstawowym powodem hipotrofii jest niewydolność łożyska spowodowana nieprawidłową implantacją zarodka w macicy.
Najczęstsze przyczyny to palenie tytoniu (do 30%), choroby matki takie jak: nadciśnienie tętnicze przewlekłe, stan przedrzucawkowy, choroby nerek, cukrzyca, choroby układowe np. toczeń rumieniowaty, zespół antyfosfolipidowy, zaburzenia wchłaniania towarzyszące chorobom układu pokarmowego np. celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, choroby pasożytnicze, niedokrwistość.
Ponadto szczególnie przy hipotrofii wczesnej należy wykluczyć zaburzenia chromosomalne płodu np. trisomię 21, czyli zespół Downa. Hipotrofia może wiązać się również z zakażeniem wewnątrzmacicznym szczególnie cytomegalowirusem, toksoplazmozą, różyczką.
Kiedy i w jaki sposób można wykryć to zaburzenie?
Hipotrofię wykrywa się podczas badania USG szacując na podstawie pomiarów płodu przewidywaną masę płodu i porównując uzyskany wynik z siatkami z krzywą przyrostu masy ciała. Masa ciała poniżej 10 percentyla stanowi podstawę do ultrasonograficznego rozpoznania hipotrofii płodu.
Jaki wpływ na dalszy rozwój dziecka już po urodzeniu ma hipotrofia płodu w czasie ciąży?
Hypotrofia ma poważny wpływ na rozwój dziecka. Wiąże się ze zwiększonym ryzykiem niedotlenienia okołoporodowego i śmiertelnością noworodków. Może skutkować koniecznością wcześniejszego ukończenia ciąży, a co za tym idzie indukować wszystkie powikłania wcześniactwa. Dziecko hipotroficze jest w większym stopniu narażone na zaburzenia rozwoju psychomotorycznego. a w życiu dorosłym na udar, zawał i cukrzycę.
Jak leczyć to zaburzenie?
Niestety obecnie nie ma potwierdzonych badaniami skutecznych metod terapii płodu. Pozostaje redukcja czynników ryzyka. W szczególności dotyczy to zaprzestania palenia tytoniu w ciąży.
Przy braku skutecznych metod leczenia pozostaje monitorowanie stanu płodu za pomocą badania USG z oceną anatomii płodu, dynamiki wzrastania, przepływów krwi w wybranych naczyniach oraz ilości płynu owodniowego.
Ponadto monitoruje się płód za pomocą badania KTG. Ma to na celu wybór najlepszej drogi (indukcja porodu, cięcie cesarskie), a przede wszystkim czasu porodu tak, aby jednocześnie jak najdłużej dziecko pozostało w brzuchu mamy minimalizując w ten sposób poważne powikłania wcześniactwa. Z drugiej zaś strony, aby nie doszło do przewlekłego niedotlenienia, a co za tym idzie nieodwracalnego uszkodzenia płodu.
Za konsultację merytoryczną dziękuję ginekolog pani Agacie Mandes.
AGATA MANDES specjalista ginekolog-położnik. Pracuje w INSTYTUCIE MATKI I DZIECKA oraz VERITAMEDZIE.
